fbpx
Home Achtergrond Geloof kan niet zonder kunst

Geloof kan niet zonder kunst

Geef in de kerk ook ruimte voor wat het oog ziet

door Danielle Feddes
Agnus Deï - het Lam

Kunst en kerk gaan niet altijd vanzelfsprekend samen. Hoe komt dat eigenlijk? Hebben we als christenen te weinig oog voor het belang van kunst? ,,Dat was vooral vroeger. Ik zit nu veertig jaar in het vak, ik heb gelukkig heel veel zien veranderen”, zegt Willem Zijlstra, beeldend kunstenaar.

Kunst spreekt vanzelf. Ooit was dit de enthousiaste titel van een boek van H.R. Rookmaker, een bekend pleitbezorger voor de kunsten in christelijke kring. Dat was hard nodig, zijn pleidooi destijds, in de jaren zeventig. Want het sprak juist níét vanzelf dat christenen – van gereformeerd tot evangelisch – iets positief zagen in beeldende kunst.

We hebben als kerk een lastige geschiedenis als het om beelden gaat

Is dat nu nog zo? Is die weerstand gebleven? En wat zijn eigenlijk goede redenen om de luiken open te doen voor beeldende kunst, ook in de kerk? ,,We hebben als kerk een lastige geschiedenis als het om beelden gaat”, zegt Jedi Noordegraaf, tekenaar en illustrator voor onder andere Elisabeth. ,,Al in de vroege eeuwen van het christendom waren er stevige discussies over beeldenverering. Dat leidde tot een splitsing tussen westerse en oosterse kerken. In ons land hebben we zelfs nog de beeldenstorm gekend.”

De mens als beeld van God

Willem Zijlstra, kunstenaar in Bussum, ziet ook iets begrijpelijks in dat verzet tegen beelden. ,,Het begon bij Mozes, met het beeldverbod. In die context vind ik dat begrijpelijk. Destijds werden beelden aanbeden. Maar God kun je niet in een beeld vangen. Betekent dit dat je niets mag verbeelden? Nee, dat betekent het niet. Denk maar aan de kunstzinnigheid met het oog op de tabernakel en de ark van het Verbond.”

Schoonheid is voor God belangrijk

Kunstenares Margje Schuurman herkent de kerkelijke weerstand uit haar eigen leven níét. ,,De Bijbel is juist heel rijk aan beelden”, zegt ze. ,,Als je begint te lezen in Genesis is het meteen beeldend, kleurrijk en betekenisvol. God schiep ons als een beeld van Hem. Schoonheid is voor God belangrijk, en ook voor ons: we kunnen en mogen intens genieten van kunst.”

De mens is tot alles in staat

Een illustratie daarvan is Het lam, een kunstwerk van Willem Zijlstra. Het bestaat uit een stapel kranten met daarop een lam. ,,Die kranten staan voor het dagelijkse nieuws”, legt hij uit. ,,De bovenste krantenkop is als een samenvatting daarvan: ‘De mens is tot alles in staat’. En dan het lam erop, als op een altaar. Als een verwijzing naar het Lam Gods, Jezus Christus, dat de zonde van de wereld wegneemt.”

Dat weerloze en kwetsbare lam, is dat echt?

Margje: ,,De samengeperste ellende van de wereld, dat zie ik in die stapel kranten in Willems kunstwerk. Je voelt iets onwrikbaars, die stapel kranten als een blok steen. En daarop dan dat weerloze lam, waarvan je denkt: ‘Wow, is dat echt?’ Ja, het is echt. De hardheid van de wereld tegenover de kwetsbaarheid van een lam.”

Veel mensen zijn beelddenkers

,,Onze cultuur wordt beheerst door het beeld. Daar moet je in meebewegen”, vindt Jedi.  Margje: ,,De TikTok-cultuur (TikTok is een sociale media-app met vooral filmpjes, red.) is zeer bepalend, zeker bij jongeren. Als je daarbij aansluit, doe dat dan vanuit het verhaal van het christelijk geloof. Juist dan zijn ook kritische en confronterende beelden welkom.”

Onze cultuur wordt beheerst door het beeld, daar moet je iets mee

Willem: ,,Zestig procent van de Nederlanders is beelddenker, las ik ergens. Daar moet je iets mee. Geef in de kerk ook ruimte voor wat het oog ziet. Immers: een sterk beeld zegt meer dan duizend woorden. Het beeld spreekt een eigen taal, ook om het evangelie ter sprake te brengen, te delen, te verkondigen.”

Tekst Tjerk de Reus
Beeld: Willem Zijlstra

Dit artikel is een ingekorte versie van het achtergrondverhaal dat je vindt in Elisabeth Magazine (No. 15-2022). Wil je graag ons Magazine ontvangen? Neem dan een abonnement. Of maak een ander blij en geef een abonnement cadeau.

 

Copyright © Royal Jongbloed All Rights Reserved