Oordelen, we doen het allemaal. Het begon na het eten van de boom van kennis van goed en kwaad in het paradijs. Gevoelens als angst en schaamte deden hun intrede, maar ook bijvoorbeeld met het vingertje wijzen en iemand anders de schuld geven. Waarom is het zo moeilijk om niet te oordelen?
,,Oordeel begint met een overtuiging in je eigen hart”, meent complementair therapeut Elisabeth van Zijl. ,,Het heeft te maken met een stukje vergelijken. Diegene die oordeelt komt er dan beter uit tevoorschijn. Maar het gaat wel ten koste van die ander. Op het moment dat je een ander negatief beoordeelt, zeg je daarmee dat jij belangrijker bent.”
Overlevingsmechanismen
Vaak begint het met een oordeel over jezelf, aldus Elisabeth. ,,We worden allemaal met innerlijke pijn en afwijzing geboren. De waarde die we in het Paradijs hadden, is ons afgenomen. Door dat verlies voelen we eenzaamheid, afwijzing en angst. Eigenlijk kampt elk mens met één groot verlangen: zeg me dat ik ertoe doe!”
Om iets aan die pijn te doen vinden we allerlei overlevingsmechanismen om ons beter te voelen: hard werken, carrière maken, een groter huis, een mooie auto, alcohol, drugs, of ongezond eetgedrag. Elisabeth: ,,Ten diepste gaat dat over je identiteit, dat je jezelf afwijst. We denken: als ik maar de juiste maat, het juiste gewicht of de juiste auto heb, dan pas ben ik belangrijk.”
Vrij leven zonder oordeel
Vanuit haar praktijk ‘Geroepen om te leven’ helpt Elisabeth mensen op weg naar een vrij leven, zonder oordeel. Ze ontwikkelde hiervoor een stappenplan voor verbinding, de BIAS-88 methode. Dit zijn acht sleutels en acht principes voor bewustwording, inzicht, aanvaarding en sturing.
God heeft goede woorden over ons
Elisabeth: ,,Acht is het bijbels getal voor vernieuwing, nieuw leven. Je mag op weg naar vrijheid, naar een oordeelloos leven voor jezelf en voor de ander. God heeft goede woorden over ons. We zijn vrij door het offer van Jezus. We zijn onder het oordeel van God vandaan. Daardoor mag je vrij leven.”
Overtuigingen in je hart
Dat klinkt mooi, maar hoe doe je dat, leven zonder oordeel? ,,Het begint met bewustwording”, licht Elisabeth de eerste stap van haar model toe. ,,We moeten ons bewust zijn van wat er leeft in ons hart. Door welke overtuigingen word ik geregeerd? Wat voel ik, wat ervaar ik? Wat vertelt mijn lichaam me? Ben ik me bewust van mijn negatieve gedachten?”
Als je ja zegt tegen jezelf, kun je ook ja zeggen tegen de ander
Als je je bewust bent van wat er leeft in je hart, geeft dat inzicht. Elisabeth: ,,Dan kun je jezelf de vraag stellen: Waarom heb ik die negatieve gedachten over die ander? Er kan bijvoorbeeld jaloezie onder zitten. Daar zie je weer dat verlangen: je wilt ook belangrijk zijn. Als je naar dat inzicht durft te luisteren, dan kom je bij je hart. Het heeft alles met je hart te maken. Ik noem mezelf daarom ook wel eens hartstherapeut. Als je begrijpt waar het oordelen vandaan komt, kun je ook de ander begrijpen.”
De au-fase
De volgende fase noemt ze ook wel de ‘au-fase’: het (doorleefd) aanvaarden. Elisabeth: ,,Dat is wanneer je de pijn in de ogen durft te kijken. Dat je gaat rouwen om de pijn die er in je eigen hart zit. Maar dat is een lange weg. De meeste mensen vinden dat ingewikkeld, omdat je contact moet maken met je gevoel. Dat vinden we niet stoer. Veel mensen hebben geleerd nare gevoelens te negeren, weg te stoppen. Maar je mag die gevoelens gewoon hebben. Alleen je moet leren er op een gezonde manier mee om te gaan.”
Veel mensen hebben geleerd nare gevoelens weg te stoppen
Het beste is om ermee naar Jezus te gaan, zegt Elisabeth. ,,Jezus is gekomen voor de gebrokenen van hart. Hij wil heling geven. Hij is bewogen over onze pijn. Bij het laatste Avondmaal zei Hij niet voor niets: ‘Er komt een andere Trooster.’ En bij de aankondiging van Zijn komst in Jesaja 40 staat er: ‘Troost, troost mijn volk!’ Als we naar onze pijn toe durven gaan, de pijn durven voelen, dan kan Jezus erbij. Dan kan er ook genezing komen.”
Oordeel houdt je gevangen
,,Heling is zo belangrijk’’, vervolgt Elisabeth, ,,maar er zijn allerlei dingen die ons belemmeren. Het kost tijd en dat willen we vaak niet. Ook komen we onderweg steeds weer roeptoeters tegen: stemmen uit het verleden, wat mensen tegen je gezegd hebben. En die je ervan weerhouden om te groeien, om vrij te zijn. Oordeel houdt je klein, gevangen. Dan kun je niet groeien. Maar veel mensen voelen zich daar veilig bij, want dan weet je wat je hebt. Groeien – uitstappen – kan heel eng zijn, want welke reuzen kom je dan tegen: welke moeilijke, spannende en uitdagende dingen komen er dan op je pad?”
Onderweg kom je steeds weer roeptoeters tegen
,,Maar als je het oordeel loslaat, en jezelf onder de zegenende liefde van God plaatst, komt er ruimte. Als je ja zegt tegen jezelf, kun je ook ja zeggen tegen de ander. Dan is er ook ruimte voor die ander. Als je die stemmen, dat oordeel, kunt loslaten, kun je de stem van Jezus weer horen. Hij wil je hart zacht maken. En pas als iets zacht wordt, kan het veranderen.”
Leven onder de Hemelse bazuin
De laatste stap in de BIAS-88 methode is de sturing. Elisabeth: ,,Dan gaat het erom: met welke waarheid wil je nu verder? Je laat een rugzak met pijn en veroordelende gedachten thuis, maar je wilt niet leeg weg. Je wilt iets nieuws mee terug nemen. De oude pijn leggen we daarom in de handen van Jezus bij het kruis en dan nemen we Zijn waarheid over ons terug. We ontvangen dan van Hem Zijn waarheid.”
,,God spreekt prachtige woorden over ons. We zijn geschapen naar Zijn beeld. Laat je dus niet beïnvloeden door die aardse roeptoeters, maar leef onder de Hemelse bazuin, onder Gods zegen. Weet dat het bloed van Jezus dat oordeel heeft afgewassen. We moeten niet verlangen naar de zegen van mensen. Dat is misschien wel heel fijn, maar niet om ons belangrijk te voelen. De zegen van God, die maakt rijk!”
Tekst: Daniëlle Feddes
Beeld: Elisabeth van Zijl
Elisabeth Magazine No 21 is een special over ‘Leven zonder oordeel’. In dit nummer vind je een uitgebreid achtergrondartikel over ‘Niet oordelen’ met daarin een interview met Elisabeth van Zijl. Meer lezen? Neem een abonnement en ontvang voortaan elke twee weken de Elisabeth.