De Bijbel roept ons op om elkaar niet te oordelen. Maar oordelen doen we allemaal. Je hebt bijvoorbeeld dingen gehoord van anderen over jezelf, of over anderen. En daar heb jij dan weer een oordeel over. Voor je het weet zit je in een negatieve spiraal. Waarom is het zo moeilijk om niet te oordelen?
Volgens schrijver Arie-Jan Mulder is oordelen onvermijdelijk. „Sinds de zondeval zijn we sterfelijk en dus kwetsbaar. Onze hersenen zijn continu aan het scannen op gevaar voor overleving, voor zelfhandhaving. We zijn voortdurend aan het oordelen. Over alles binnen ons blikveld hebben we gelijk een mening. Als je over straat loopt, probeer je steeds om mensen te ontwijken zodat je niet tegen hen aanknalt. Dat gaat onbewust. We proberen de omgeving te controleren om zelf veilig te zijn. We hebben ten diepste angst om gekwetst te worden, om te sterven. Het evangelie roept ons op om ons daar bewust van te zijn.”
De Jezus manier
In zijn boek De Jezus manier, niet wijzen maar wenken, schrijft Arie-Jan Mulder over de manier waarop Jezus met mensen omging. „In het verhaal van de blinde man vinden de omstanders deze man met zijn geschreeuw maar lastig. Ze bestraffen hem. Maar Jezus hoort de roep om hulp. Hij oordeelt niet, maar helpt. Jezus is niet gekomen om te oordelen, maar om te redden. Het mooie is dat Jezus erkent dat er oordeel is, maar dat we kunnen kiezen voor onze reactie. Je kunt ook denken: wat heeft die ander nodig?“
Boze buurman
In zijn eigen omgeving kreeg Arie-Jan te maken met een buurman in zijn appartementencomplex die lelijke dingen over hem vertelde tegen de andere bewoners. ,,Ik heb nooit ruzie met iemand, maar dit zat in zijn hoofd. Deze man had duidelijk een oordeel over mij, maar hij wilde er niet over praten, dus konden we het niet oplossen. In mijn beleving was dat hartstikke onterecht. Tot ik een keer met hem in de lift stond en in zijn ogen keek. Daarin zag ik hetzelfde als wat ik dacht: daar heb je die nare man. Maar ik zag ook zijn onmacht om hiermee om te gaan. Als ik dan reageer vanuit mijn eigen gekwetstheid kan ik het niet oplossen.”
Liefhebben
Hoe dan wel? ,,God vraagt ons niet om iedereen lief te vinden, maar om lief te hebben. Lief vinden is een gevoel, dat kun je niet veranderen, maar liefhebben is een opdracht. Ik vind mijn buurman niet aardig, maar ik probeer hem wel lief te hebben. Liefhebben is het goede voor iemand willen, de ander net zo behandelen als jij zelf behandeld zou willen worden. Ik ben blij dat ik het evangelie ken en dat ik hem lief mag hebben. Hij heeft die hulp niet. Het evangelie leert me om dat te doen. En dat gaat met vallen en opstaan. Ik geloof niet in al die volmaakte plaatjes. Als je ouder wordt, ken je je eigen beperkingen beter. Die gaan niet weg, maar je leert ermee te dealen.”
Lief vinden is een gevoel, dat kun je niet veranderen, maar liefhebben is een opdracht
,,Kijk eens verder dan je eigen oordeel”, raadt Arie-Jan aan. ,,Vraag bijvoorbeeld: ‘Hoe gaat het met je?’, in plaats van dat opgeheven vingertje te laten zien. Probeer het oordeel achterwege te laten en de pijn van de ander te zien. Als mijn buurman lelijk tegen mij doet, zegt hij eigenlijk: ‘Help, ik kan de situatie niet aan.’ Ik kan niet alles oplossen, maar ik kan wel de onmacht van de ander zien. Hoe beter je je eigen onmacht kent, hoe beter je die van de ander ziet. Jezus maakt het mogelijk dat je er toch mee kunt leren omgaan. Wij kunnen dat niet zoals Jezus, maar wij kunnen wel van Hem leren.”
Pijn en angst
Wat doet oordelen met een ander? Arie-Jan: ,,Het doet pijn, dus doet het kwaad. Er is natuurlijk oordeel dat goed is. We hebben niet voor niets rechters. Maar met een oordeel vanuit angst of gekwetstheid doe je een ander ook weer pijn. Dat is dan een negatieve spiraal. Meestal zit er pijn of angst onder oordeel. Je moet dus je eigen pijn niet ontkennen, maar die proberen op te lossen. Dat doe je door je eigen gedachten onder de loep te nemen. Het is niet verstandig om vanuit je onderbuik te leven. Bijvoorbeeld bij die buurman, dan denk ik: waar komt dat gevoel vandaan? Dat is omdat ik gekwetst ben en omdat ik het niet op kan lossen.”
Kom niet gelijk met je eigen waarheid, maar luister eerst eens
Wat kun je doen als het oordeel van de ander onterecht is? Arie-Jan: ,,Sommige mensen voelen zich al gauw tekort gedaan. Ze hebben geen inlevingsvermogen, geen zelfkennis en maken hun eigen gedachten absoluut. Dat kun je nooit oplossen. Maar we kunnen wel vanuit het evangelie leren hoe we daarmee om moeten gaan door te proberen net zo te doen als Jezus.”
Meelopen en luisteren
Hij haalt het voorbeeld aan van de Emmaüsgangers: twee volgelingen van Jezus die verdrietig uit Jeruzalem trekken nadat Jezus vermoord is. Arie-Jan: ,,Eigenlijk horen ze in Jeruzalem te zijn bij de andere leerlingen. Maar Jezus loopt urenlang met hen mee de verkeerde kant op en luistert alleen maar. De waarheid was dat Hij al was opgestaan. Toch liet Hij hen helemaal in hun waarde en gaat er niet tegenin. Door hun pijn zijn ze verblind en zien ze Hem niet. Veel mensen maken de meest ingewikkelde dingen mee. Ga niet gelijk tegen hen in als ze hun verhaal vertellen. Kom niet gelijk met je eigen waarheid, maar luister eerst eens. Wij zijn niet geroepen om gelijk te hebben, maar om lief te hebben.”
Tekst: Daniëlle Feddes
Beeld: Arie-Jan Mulder
Dit interview komt uit een achtergrondartikel over ‘Niet oordelen: waarom is dat zo moeilijk?’ uit Elisabeth Magazine No. 21. Wil je ook graag de Elisabeth ontvangen? Neem dan nu een abonnement en je krijgt ons magazine voortaan twee keer per maand bij je thuis. Je kunt kiezen voor een jaarabonnement met 7,- korting of een jaarabonnement met gratis boek. Bij een tweejaarabonnement kun je kiezen voor 16,- korting of de Elisabeth bijbel t.w.v. 59,- cadeau!