‘Kan ik niet gewoon een medewerker spreken?’ Je kunt er wanhopig van worden: loketten zijn verdwenen en de zorgverzekering gaat via DigiD. Hoe staat het met jouw digitale vaardigheden?
Bijna de helft van de 55-plussers beschikt volgens onderzoek over weinig digitale vaardigheden. En als je niet sterk in taal bent, lukt het met de computer meestal ook niet goed. De wereld is steeds virtueler geworden, digitale ontwikkelingen blijven elkaar opvolgen. Wie niet thuis is op laptop of pc mist veel: financiën, reizen, foto’s uitwisselen, informatie. Je moet weleens deelnemen aan online meetings of videobellen met vrienden of familie. Je kunt niet buiten digitalisering om, maar soms is het wel lastig. Sommige mensen zijn gewoon vooral praktisch ingesteld en hebben niet zoveel met de computer. Hoe zorg je dat je niet buiten de digitale boot valt?
Alles verandert
Neem nu de zorg. Wat doe je als je geen zin hebt om als verpleegkundige met een iPad naast het bed te staan? Hilly Vreugdenhil (58): ,,Ik smokkel ermee, hoor! Ik noteer patiëntgegevens eerst met pen en papier. Ik ben geen verpleegkundige geworden om op een computer te werken. Liever leg ik een patiënt lekker in bed, sluit een infuus aan en stel familie gerust. Als ik het eenmaal weet, lukt het me wel: rapportages intypen op de computer, of mijn rooster invullen in de app. Gisteren kwam ik erachter dat ik mijn vrije dagen in die app kan vinden. Dat is allemaal best handig, maar ik moet ervoor gaan zitten en daar heb ik de rust niet voor.”
Ik ben geen verpleegkundige geworden om op een computer te werken
Ook in de kerk gaan de veranderingen snel. Aaf (81) verbaast zich erover: ,,Er wordt niet meer gecollecteerd, gewoon, met contant geld. Ik moet met mijn mobiel een bedrag opsturen, of iets met een QR-code doen. Hoe dat moet, weet ik niet, dus ik geef het geld maar aan mijn zoon. En het kerkblad bestaat niet meer; er komt wekelijks een nieuwsbrief via de mail. Maar ik lees het liever op papier! Geregeld mis ik berichten van de wijkkring: dat gaat via een app op de mobiel. Als ik een koffieochtend mis, vind ik dat wel jammer. Gelukkig word ik vaak even opgebeld.”
Hulp bij DigiD-vragen
Ook de overheid doet steeds meer via het internet. Als het loket sluit, waar kun je dan terecht voor huurtoeslag, zorg, werk zoeken of het doorgeven van een verhuizing? Er is gelukkig veel fysieke hulp te vinden. Ga bijvoorbeeld naar de bibliotheek. Daar zit het IDO (Informatiepunt Digitale Overheid) voor hulp bij het invullen van formulieren en DigiD-vragen. Vaak werkt de bibliotheek samen met Seniorweb voor praktische hulp bij computervragen of een cursus. Er zijn nog meer platforms, bijvoorbeeld 123digit, Beego, schoonepc.nl en Seniorennet.
De wereld is steeds virtueler geworden
Ik loop op donderdagochtend binnen bij Digitaal Hulpplein Hoogland. Er zijn vier vragers vanochtend: Boudewijn (84) kreeg een bericht van iCloud, dat hij maandelijks moet betalen. Dat hoeft niet, vertelt coördinator Paul de Beurs (73): ,,Heel vaak is dat een nepbericht.” Marijke (74) weet wat ze moet doen: ,,Ik check de berichten die ik niet vertrouw bij de fraudehelpdesk. Sowieso werk ik niet in Google, want die volgt alles wat je doet. Een alternatief is DuckDuck.” Marijke heeft een vraag over foto’s, hoe ze die handiger kan opslaan. Antoinette (61) kreeg een melding van Microsoft: ,,Die moet aan m’n mobiel worden gekoppeld. Ik kan prima met internet overweg, maar je moet je blijven scholen, je kunt niet achteroverleunen.”
Informatie-overload
Paul vertelt dat niet alleen ouderen moeite hebben: ,,Ook jonge mensen hebben een informatie-overload (als mensen meer informatie moeten verwerken dan ze kunnen, red.), laat staan dat ouderen alle veranderingen kunnen volgen. Daarom hebben we dit hulpplein; iedereen kan hier gratis terecht.” Naast Paul zijn er nog meer vrijwilligers: André (77), Janneke (81) en Thea (67). Wat is hun advies als je mensen wilt helpen met hun digitale vaardigheden? André: ,,Heel veel rust bieden. Er is een bepaalde angst bij mensen.” Thea: ,,Ze zijn bang dingen kwijt te raken, zoals gegevens, foto’s of geld. We proberen over te brengen dat ze zelf de baas zijn en blijven.” Janneke vult aan: ,,Veel herhaling, dat helpt ook. Hulpvragers mogen hier gerust volgende week weer komen.” André: ,,We leren hun ook leuke foefjes en trucjes, zodat mensen plezier krijgen in computeren. Het beste is om veel te oefenen. Dat kost energie, maar met meer ervaring gaan mensen zich vertrouwder voelen met de computer.”
De tweestapsverificatie is goed voor de veiligheid, maar maakt het aanvragen nog lastiger
Steeds nieuwe ontwikkelingen vragen om nog meer vaardigheden, zoals de tweestapsverificatie bij het inloggen op DigiD; denk aan een extra code die naar de smartphone wordt gestuurd. Goed voor de veiligheid, maar dit maakt het aanvragen nog lastiger. Er wordt ook steeds meer bij gebruikers neergelegd, bijvoorbeeld in de zorg: ‘Uw bloeduitslagen vindt u in uw zorgapp, mevrouw!’ Gelukkig kan deze mevrouw hulp krijgen om de app te installeren als ze die niet heeft of er niet mee kan omgaan.
ChatGPT
Een andere nieuwe ontwikkeling is ChatGPT: software die razendsnel informatie verzamelt door kunstmatige intelligentie. Dit zal in allerlei apps en programma’s gaan doorwerken. Een voorbeeld is een chatbot, een automatische gesprekspartner, waarin mensen zogenaamd met Jezus kunnen praten. Deze is gelanceerd met Pinksteren. Dit klinkt misschien vreemd, maar er zijn al 15.000 vragen gesteld. De chatbot JesusPT wordt het meest gebruikt om te biechten. Voor wie het wil proberen, stuur in Whatsapp een bericht naar: +31 85 401 6312.
Tip: Kies voor mogelijkheden die je helpen het leven leuker te maken
Een laatste tip voor wie de digitale snelweg nog niet heeft omarmd: kies voor jezelf de mogelijkheden die je helpen of het leven leuker maken. Zoals nieuwe kansen voor contact of informatie, het vinden van lotgenoten, nieuwe hobby’s (of nieuwe manieren voor oude hobby’s). Gerda (72) vindt via het internet veel gemakkelijker breipatronen, die ze vroeger moest kopiëren uit magazines. Je openstellen voor de digitale toekomst kan een sociaal isolement voorkomen. Zo heeft Gerda geleerd hoe ze op haar iPad kan facetimen met haar kinderen en kleinkinderen. ,,Dat vind ik zo fijn! En regelmatig krijg ik een appje of een foto toegestuurd. Ik kan op elk moment contact hebben. Mijn iPad ligt nu altijd naast mijn stoel.”
Tekst: Ineke Zuidhof
Beeld: Pexels, Andrea Piacquadio
Dit artikel komt uit Elisabeth Magazine No 20 (2023), over ‘De digitale wereld’. Ben je al abonnee van ons (papieren) magazine? Je kunt je heel eenvoudig hier aanmelden. Dan ontvang je voortaan elke veertien dagen de Elisabeth bij jou thuis! Je kunt ons ook volgen op Facebook.
Lees ook:
Met deze 3 tips blijf je sociaal-vitaal