De illustraties van Jedi Noordegraaf zijn regelmatig te vinden in de Elisabeth. Jedi maakt prachtige illustraties over onder andere bijbelse onderwerpen. Echte kunst. Maar met een mix van ambachtelijk handwerk én de computer.
De digitalisering heeft ons veel goeds gebracht: gemak en efficiëntie. Dat de computer ook een impuls heeft gegeven aan de kunst, daarbij staan we vaak minder stil. Kunst heeft voor veel mensen toch vooral te maken met handwerk, met een schildersezel, kwasten, potloden en papier. Jedi begint zijn illustraties altijd handmatig, maar voor het invullen met kleur gebruikt hij de computer.
Creativiteit en autonomiteit
Hij komt bepaald niet uit een kunstenaarsnest. ,,Ik was als kind veel aan het tekenen en kreeg daar positieve reacties op. Mijn ouders hingen mijn tekeningen aan de muur en ik koos ook beeldende vorming als eindexamenvak. Ik wilde naar de kunstacademie, maar dat werd me verboden. Geen sprake van! In de familie van mijn vader gold de regel dat je geld moest verdienen met hard werken.”
Ik wilde naar de kunstacademie, maar dat werd me verboden.
Uiteindelijk kiest Jedi, in overleg met zijn vader, voor een architectuurstudie. Een technisch vak met een creatieve kant. Hij gaat studeren aan de HTS en vervolgt zijn studie met een master aan de Academie van Bouwkunst in Arnhem. Vervolgens werkt hij jarenlang bij een architectenbureau. Maar op den duur komt zijn creativiteit toch in het gedrang. ,,Ik liep aan tegen de vergadercultuur en de commerciële kant van zo’n bureau. Wat ook botste, was dat ik ontwerpen steeds moest aanpassen, omdat er niet genoeg geld was. Dat voelde als een inbreuk op mijn creativiteit. Bovendien merkte ik dat ik het heel fijn vond om autonoom te werken.”
Leven van de kunst
Jedi hakt de knoop door en begint in 2009 voor zichzelf. Hij gaat met tekenen z’n brood verdienen. ,,Ik vond het een verademing dat ik niet meer alleen maar rechte lijnen hoefde te tekenen. In het begin werkte ik vooral in opdracht. Ik maakte boekomslagen of beelden bij een artikel, voor een folder of een boek. Al vrij snel werd mij gevraagd een serie te maken voor Visie, het blad van de EO. Daar zat druk achter en het lukte.
Misschien is dit wel een keerpunt geweest: ik ontdekte dat ik kon leven van mijn kunst. In het systeem waarin ik groot was geworden, waren veiligheid en zekerheid belangrijk. Hard werken en je brood verdienen was de norm. Ik ben langzamerhand meer in de vrijheid gekomen. Steeds vaker maak ik autonoom werk – werk waar m’n ziel in ligt. Als het dan ook nog eens lukt om daarmee de kost te verdienen, is dat extra mooi.”
Handmatig en de computer
De voordelen van het werken met de computer liggen wat Jedi betreft vooral in de snelheid en de precisie. De discipline en het technisch inzicht heeft hij zeker niet van een vreemde: ,,Mijn vader was een gedisciplineerde, harde werker. Hij ging op latere leeftijd technische computerkunde studeren. Voor zijn examen moest hij zelf een computer bouwen. Ik denk dat wij een van de eersten waren met een computer in huis.”
Jedi begint zijn illustraties altijd handmatig, met potlood op papier. Op een A4’tje tekent hij twintig kleine vakjes. Linksboven begint hij met de eerste schets. Direct daarnaast tekent hij een tweede idee en een derde. ,,Eigenlijk zijn het kleine lelijke tekeningetjes,” lacht hij. ,,Op deze manier dwing ik mezelf om te beginnen. Je moet een beetje streng zijn voor jezelf. Vaak komt er al na twee of drie keer een goed idee boven. Dat werk ik dan verder uit.”
De verschillende texturen maak ik met de hand. Dat is echt monnikenwerk.
De grotere tekening die dan ontstaat, scant Jedi in. Vervolgens gaat hij de tekening op de computer laag voor laag invullen met kleur. Die kleur is vrijwel nooit helemaal egaal, soms zit daar een klein werkje in, een textuur of een kleurverloop. ,,Die verschillende texturen maak ik weer met de hand. Dat is echt monnikenwerk. Zo’n textuur scan ik in en plaats ik vervolgens in de illustratie. Op deze manier krijgt mijn werk diepgang, gelaagdheid en structuur.” Het werk van Jedi spreekt mensen aan omdat het figuratief, dus herkenbaar is, denkt hij: ,,Je kunt mijn kunst altijd lezen, er valt altijd iets te ontdekken. Soms is dat iets wat ik er niet speciaal in gelegd heb.”
Gebrokenheid
Die zoektocht naar diepgang typeert Jedi. Lange tijd was hij betrokken bij een evangelische gemeente als aanbiddingsleider en als taakgroepleider muziek. ,,Maar ik voelde dat er iets in de muziek ontbrak. Als je alleen maar God prijst, dan speel je eigenlijk mooi weer. Ik miste de gebrokenheid en wilde daar m’n ogen niet voor sluiten. In de kerk moet ook ruimte zijn voor de klacht. Door je hart voor God uit te storten ga je echt een relatie met Hem aan. Ik ben een cursus gaan volgen over de vroegchristelijke traditie en de Psalmen. Dat was een ontdekking voor me, dit was de worship waar ik naar op zoek was. In de psalmen zie je een beweging van klagen naar prijzen.”
Ten diepste is dat mijn roeping: God grootmaken
In 2020 besluit Jedi om alle 150 psalmen te gaan illustreren, een groot project. Hij heeft nu bij ongeveer 45 psalmen een beeld gemaakt. ,,Ik doe dat helemaal voor mezelf. Wat ik wil, is God ermee grootmaken. Ten diepste is dat mijn roeping. Een psalm die mij bijvoorbeeld erg aanspreekt, is Psalm 131. In die psalm komt een kind tot rust bij zijn moeder. De psalm waarschuwt ook voor hoogmoed. Het is niet: kijk eens wat ik gepresteerd heb. Mijn identiteit is dat ik een geliefd kind van God ben.”
Biografie
Jedi Noordegraaf studeerde in 2004 af als architect aan de Artez Academie van Bouwkunst. In 2009 richtte hij Studio Vandaar op. Hij maakt redactionele illustraties en autonoom werk. Zijn werk verkoopt hij ook aan particulieren. In 2015 won hij met een team van makers met het boek Woestijnvaders de prijs voor het beste theologische boek. Als musicus maakte Jedi Noordegraaf diverse albums, waaronder Hier Doorheen en Lamento. Jedi Noordegraaf woont in Ede met zijn vrouw Martine en hun twee dochters. www.studiovandaar.nl
Tekst: Jacomine Oosterhoff
Beeld: Niek Stam
Dit interview komt uit Elisabeth Magazine No 20. Dit nummer gaat over de digitale wereld. Wil je het hele interview lezen? Neem dan nu een abonnement op de Elisabeth. Je ontvangt dan elke veertien dagen het blad bij jou thuis. Wil je het werk van de Elisabeth ondersteunen? Kijk dan hier.