Als vijftiger nadenken over het laatste deel van je werkzame leven? Volgens bekend schrijver, gedragswetenschapper en spreker Ben Tiggelaar (51) is het heel verstandig. En nee: je kunt beter geen impulsieve besluiten nemen.
Een stukje levensplanning in je werk is volgens Ben tegenwoordig heel normaal. ‘Vroeger was het een uitzondering, nu niet meer. Er viel honderd jaar geleden weinig te plannen. Vaak lag je leven al van tevoren vast. Als je vader een boerderij had, volgde je hem als oudste zoon op en bleef je dat werk doen tot aan je dood. En als je boerenknecht was, hoefde je ook niet lang na te denken over je carrière. Die was er gewoon niet. We hebben veel meer keuzevrijheid gekregen. Ik zie dat als een enorme verworvenheid van onze maatschappij.’
Natuurlijk keuzemoment
Veel vijftigers blijken de behoefte te hebben om hun werk tegen de lamp te houden. Ook Ben merkt dat: ‘Overal zie je mensen van mijn leeftijd een andere richting inslaan. Ze willen een mooie en goede laatste werkfase. Hoeveel programma’s zie je daar niet over op televisie? Ik vertrek of Het roer om. Dat prikkelt de verbeelding. Het is niet zo gek dat het juist op deze leeftijd gebeurt. Je kinderen gaan in deze periode vaak uit huis. Je krijgt een andere dynamiek. Het is eigenlijk een heel natuurlijk keuzemoment.’
Werk is een belangrijke factor in ons leven. ‘Ja, ook voor christenen’, benadrukt Ben. ‘Ik wil net als ieder ander dat mijn werk zinvol is. En daar is niks mis mee. De Bijbel benadrukt overal het belang van arbeid en juist in je werk kun je veel bijbelse principes toepassen. Werk brengt een heleboel dingen die goed zijn voor mensen. Het geeft je sociale contacten, een dagelijks ritme. Maar je moet er tegelijkertijd ook weer niet alles van verwachten, dan overvraag je. Zo geloof ik bijvoorbeeld dat je je zingeving echt buiten jezelf moet zoeken. Voor mij is dat In de Bijbel, bij Jezus Christus.’
Voor vijftigplussers die hun werksituatie willen aanpassen, heeft Ben Tiggelaar de volgende tips:
- Uitproberen
Stel dat je ander werk wilt doen, dan is het advies zeker niet om direct in het diepe te spingen. ‘Kijk eerst of jouw beeld wel klopt met de werkelijkheid. Ga in het klein uitproberen. Verken. Durf te experimenteren. Dat is leuk. Waarom loop je niet een dagje mee met iemand? En als dat niet kan: ondervraag iemand over zijn of haar werk. Hoe ziet je dag eruit? Wat doe je precies?’
- Is het blijvend?
Een tweede advies is: ‘Ga na of zo’n verandering je blijvend motiveert. Je er langdurig plezier in kunt houden. Je wilt niet iets doen waarover je vandaag enthousiast bent, maar waarvan je twee weken later alweer denkt: hoe kon ik zo stom zijn? Dit is net zo saai als mijn oude baan! Kijk daarom om te beginnen of je je sterke punten kunt gebruiken. Ben ik er goed in? Krijg ik er energie van?’
- Steun en waarden
‘Maar er is meer. Als je getrouwd bent en je wilt een ander werkzaam leven, dan is het toch wel belangrijk dat je partner en je andere dierbaren het er echt mee eens zijn. Hun goedkeuring eraan geven. Ook moet het aansluiten bij de hogere waarden die je hebt. Wat vind je belangrijk in het leven? Zo is het voor mij als christen belangrijk dat het aansluit bij datgene waarin ik geloof.’
- Denktijd afbakenen
Maak ook altijd een afgebakende taak van het nadenken over je laatste werkzame deel van je leven. Ga er niet eindeloos over malen. ‘Reserveer er bewust tijd voor in je agenda. Vanmiddag om twee uur ga ik nadenken en plannen maken. Dat geeft rust in je hoofd. Schrijf dingen op. Lees een boek waar je iets aan hebt. Zoek informatie op de computer. Spar met je partner, vrienden en/of een coach.’
- Wees proactief
Toegegeven: niet altijd heb je de mogelijkheid om je laatste arbeidsfase in te richten zoals je wilt. Of een compleet andere richting in te slaan. Anderzijds wil dat ook niet zeggen dat je tot je pensioen op dezelfde manier moet blijven doormodderen in je werk. ‘Probeer proactief te zijn. Op sommige dingen heb je gewoon geen grip. Als je constant denkt: wat heb ik toch een rotbaan, gebruik je je mentale energie verkeerd. Dan richt je je op wat je niet kunt veranderen. Je kunt heel boos worden op de zwaartekracht. Wensen dat je kon vliegen. Je hele leven daarover nadenken, maar het verandert niks aan de situatie. Richt je dus op de dingen waarop je wel controle hebt. Dat maakt het leven zoveel leuker. Focus je bijvoorbeeld op je eigen opstelling naar anderen. Ben je behulpzaam naar jongere collega’s? Kom je altijd met een goed humeur binnen? Dan krijg je dat weer terug. Door veel te geven, ontvang je vaak veel. Misschien zijn dit niet van die grootste en meeslepende dingen allemaal. Maar een goed contact met de mensen om je heen, is ook belangrijk.’
Ben erkent ook: sommige situaties zijn echt niet op te lossen met een ‘managementtruc’. ‘Ik denk bijvoorbeeld aan vijftigers die zwaar lichamelijk werk moeten doen. Stel dat je al jaren voor een bouwbedrijf werkt of stratenmaker bent, dan kan het gewoon zijn dat je lichamelijk op bent. En je werkgever denkt dan: hoe kom ik van deze persoon af? Dat is naar. Daar ligt, vind ik, een belangrijke taak voor de wetgever om nog meer bescherming te bieden.’
Pro Deo
Heeft Ben zelf eigenlijk nog plannen om als vijftiger een andere koers te volgen in zijn werk? ‘Nee, want ik vind wat ik doe fantastisch. Ik wil zelfs niet met pensioen. Waarom zou ik stoppen? Schrijven kan ik tot op hoge leeftijd blijven doen. En lesgeven? Tsja, er komt een tijd dat mensen me niet meer bellen, maar tot het zover is wil ik doorgaan. Gaandeweg de jaren ga ik misschien wel een groter deel van mijn lezingen en workshops pro Deo verzorgen, voor goede doelen. Nu doe ik dat in tien procent van de gevallen. Ik ervaar dat als een verrijking van mijn leven.’
Tekst: © Elisabeth (Mariëtte Woudenberg)
Foto: © Elisabeth Ismail
In het artikel hierboven met Ben Tiggelaar wordt beschreven hoe je kunt nadenken over de invulling van je laatste werkzame jaren tot je pensioen. Maar hoe pak je het aan als je minder uren wilt gaan werken? Vijf praktische tips:
- Op de website rijksoverheid.nl lees je aan welke voorwaarden je moet voldoen wanneer je minder uren wilt gaan werken met een vast of tijdelijk contract. Type bij de zoekfunctie op deze site in: Wanneer mag ik meer of minder uren werken?
- Minder werken heeft ook invloed op de opbouw van je pensioen. Overleg daarom vooraf met je pensioenfonds.
- Op werkzorgberekenaar.nibud.nl vind je de WerkZorgBerekenaar. Die helpt je uit te rekenen wat het voor je financiën betekent als je minder gaat werken. De tool is mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, in samenwerking met WomenInc.
- Kijk of je kunt besparen op je uitgaven, waardoor je dus met minder inkomen kunt rondkomen. Nibud.nl heeft daar veel tips voor.
- Denk vooraf na hoe je je extra vrije uren wilt besteden. Heb je al concrete plannen? Kijk of je hiervoor langdurig gemotiveerd kunt blijven.
Elisabeth is een magazine dat ingaat op actuele geloofs- en levensvragen van mensen van vandaag. Het biedt op persoonlijke manier bemoediging en steun vanuit het christelijk geloof. Dat gebeurt in een gevarieerde mix met verhalen van mensen over hoe zij het geloof vertalen naar hun dagelijks leven, met informatieve achtergrondartikelen en reportages over relevante thema’s, een pastorale vragenrubriek, herkenbare columns en gedichten. Er is ook volop plaats voor schitterende natuurfotografie, kunst, humor, psychologie en duurzaam leven. Het magazine richt zich op iedereen vanaf 50 jaar. Bent u nog geen abonnee? Bekijk dan onze abonnementen en word lid!
