Eenzaamheid – en hoe verder? Hoe ga je verder als je je partner verliest na een lang, actief en dienstbaar leven samen? Hoe ga je om met de lange dagen en misschien nog wel langere avonden? Tineke (84) uit Zuidlaren verloor in november 2021 haar man Fokko, vlak voor zijn 91e verjaardag. ,,Ik mis hem, natuurlijk mis ik hem. Het voelt als een amputatie. Maar dat hele erge verdriet heb ik niet. Met zijn verjaardag afgelopen jaar zeiden mensen: ‘Wat verdrietig.’ Maar dan zeg ik: Houd toch op, hij zit boven feest te vieren dat hij 92 is geworden. Hij is precies waar hij moet zijn!’’
Fokko overleed thuis, in zijn slaap. Tineke: ,,Ik ben ontzettend blij met de manier waarop hij overleden is: gewoon thuis in zijn eigen bed. Hij is nooit ziek geweest. De buren hierachter hadden hem de dag voor zijn overlijden nog het gras zien maaien. De laatste week had hij wel veel pijn in zijn botten. Om de pijn eruit te krijgen liep hij veel. Voor we naar bed gingen ging hij altijd achter het orgel zitten. ‘Wat moet ik voor je spelen?’, vroeg hij dan. En dan zat ik te genieten.’’
Betrokken
Nadat Fokko op 55-jarige leeftijd met functioneel leeftijdsontslag ging als loods, raakten Fokko en Tineke betrokken bij een Griekse zendingsorganisatie. ,,Fokko wilde graag met een zeilboot de wereld rond, maar ik zei: ik wil wel mee, maar dan moet het een doel hebben. Onze middelste zoon wees ons op een zendingsorganisatie in Athene, Hellenic Ministries. Zij werken met zeilschepen om eilandbewoners te bereiken met het evangelie. Daar zijn we uiteindelijk dertig achtereenvolgende zomers bij betrokken geweest. Ook hebben we vijftien jaar ’s winters op de zendingsschepen van Operatie Mobilisatie gediend als een van de officieren afgelost moest worden.’’
Ga met God en Hij zal met je gaan
Fokko was nog tot op hoge leeftijd actief, maar de avond voor zijn overlijden ging het niet zo lekker, vertelt Tineke. ,,Onze jongste zoon is toen gelijk gekomen en blijven slapen. ‘Ga met God en Hij zal met je gaan’, waren de laatste woorden die Fokko tegen hem zei. De volgende ochtend zag ik dat Fokko niet meer ademde. Toen hebben mijn zoon en ik nog samen bij hem gebeden. Ik had gelijk zoiets van: wauw, hij is Thuisgehaald! Hij was niet heel erg ziek geweest en hij is niet afgetakeld of dement geworden. Daar ben ik zo blij mee. Eén van de kleinkinderen zei pas nog: ‘Mijn opa was nooit echt een oude man.’’
Of ze eenzaam is? ,,Ja, maar dat hele erge verdriet heb ik niet. Ik ga er wel goed mee om. Ik mis hem. Natuurlijk mis ik hem. Het voelt als een amputatie. Dat komt omdat er niemand meer zó betrokken bij je is. De kinderen en kleinkinderen komen wel, maar iedereen heeft zijn eigen kring van betrokkenheid. En dat is wat je dan mist.’’
Prayer Station
Vervelen doet Tineke zich echter geen moment. Doordeweeks heeft ze allerlei bezigheden. ,,Gister had ik zelfs vier afspraken!’’ Elke maandagavond komen er bij Tineke een aantal vrouwen voor Bijbelstudie en gebed. ,,We eten samen en daarna gaan we bidden.’’ Een van de vrouwen komt eens in de veertien dagen bij haar om te helpen met schoonmaken in huis. ,,Verder doe ik alles nog zelf.’’
Ik zit bij de ‘luchtmacht’
Op dinsdagmorgen gaat ze naar ‘Prayer Station’ in Groningen. ,,Er gaan dan teams de straat op om met mensen te bidden. Een paar mensen blijven achter om te bidden voor de teams. Daar zit ik ook bij. Wij ondersteunen de teams met gebed. De mensen die de straat opgaan, noemen we de ‘landmacht’. En ik zit dus bij de ‘luchtmacht’!”
Kringloopwinkel
Tineke werkt met haar 84 jaar nog elke week een dag in een kringloopwinkel in Hoogezand. ,,Ik ging altijd op de fiets, maar tegenwoordig ga ik met de auto. Toen we daar samen werkten, reed Fokko altijd, maar hij zei: Je moet wel blijven rijden als ik er niet meer ben.’’
Aan het eind van de week rijdt Tineke naar Leeuwarden. Daar heeft ze een chalet bij haar zoon in de tuin. ,,Daar ben ik dan het weekend. Ik rijd zondagmiddag weer naar huis, als het nog licht is. Dan heb ik beter zicht met autorijden.’’
We hebben de hele zomer gefietst en elke dag was een vakantiedag
Elke donderdag gaat ze – als het weer meezit – fietsen met een vriendin die vlakbij woont en ook weduwe is. ,,We hebben de hele zomer gefietst en elke dag was een vakantiedag. Ik zei: ‘Wij wonen in een vakantiegedeelte van het land. Anderen betalen een hoop geld om hier in Drenthe te komen fietsen en wij hebben de prachtige omgeving hier zo om de hoek!’’
Ook zit Tineke in een werkgroep van het Nederlands Bijbelgenootschap. ,,Eén keer per jaar organiseren we de Bijbelquiz hier in Zuidlaren. Dat proberen we met alle kerken te doen met een werkgroep vanuit de Hervormde kerk, de Evangelische Gemeente, de Gereformeerde kerk en de Gereformeerd Vrijgemaakten.’’
De avonden
Wat doet ze ’s avonds? Voelt ze zich dan alleen? ,,Ik kijk het nieuws, verder kijk ik geen tv. Ik app veel met mensen. Als ik iets bijzonders zie op internet, een mooie preek over de wederkomst van de Heer bijvoorbeeld, dan stuur ik die door. Mijn ogen gaan helaas wel achteruit, daardoor kan ik niet goed meer lezen. De kleine lettertjes verspringen en het kost me moeite om een boek te lezen. Maar gelukkig heb ik de Bijbel op mijn telefoon. Dan kan ik het wél lezen.’’
Tekst: Daniëlle Feddes
Beeld: Tineke Feddes-Houwing
Dit interview hoort bij het themanummer over eenzaamheid in Elisabeth Magazine No 8. Wil je graag meer mooie geloofsopbouwende verhalen lezen? Probeer Elisabeth 6 keer voor 13,50 euro. Vraag een proefabonnement aan, of neem gelijk een (twee)jaarabonnement. Wil je graag reageren op artikelen? Volg ons op facebook!