Dominee en straatpastor Ron van der Spoel (54) brengt al bijna vier jaar het evangelie in Limburg, waar hij woont en werkt. Evangeliseren in het uiterste zuiden van ons land, is dat niet vreemd voor een van oudsher christelijk, rooms-katholiek gebied? Ron geeft aan dat het christendom voor veel Zuid-Limburgers een cultuurgeloof is geworden. ,,Aan de andere kant is hier wel een fundamentje waar ik op kan bouwen.”
Cultuurgeloof, wat bedoel je daarmee? ,,Dat de beleving van veel mensen vooral bestaat uit carnaval, het dopen van de kinderen en hun eerste communie – met cadeautjes, mooie kleren en fanfare. Veel kinderen halen hun tweede communie al niet meer. Maar wat dat fundamentje betreft: als ik over Jezus praat, weten ze hier wél over Wie ik het heb: Hij hangt hier op bijna elk kruispunt. En van Kerst kennen ze het Kindje in de kribbe. In contrast daarmee: toen ik in Amersfoort op de basisschool lesgaf over ‘Wie is Jezus?’, zeiden de kinderen: ‘Dat weet mijn vader, want die roept altijd ‘Jezus’ tijdens het voetballen.’”
Als ik over Jezus praat, weten ze hier wél over Wie ik het heb: Hij hangt hier op bijna elk kruispunt
Ron werkt samen met diverse rooms-katholieke collega’s. ,,Inmiddels ben ik geestelijk begeleider van enkele pastoors. En met een bevriende priester wissel ik brieven uit, die we maandelijks tijdens een lunch bespreken. Ik schrijf dingen als ‘Beste Harry, hoe zit dat met de Maria-verering?’ Hij schrijft ‘Beste Ron, wat houdt dat avondmaal van jullie in?’ We vragen dingen waar we écht mee zitten en leren heel veel van elkaar.”
Oersimpel concept
In de tussentijd is zijn werk voor het Leger des Heils niet bij die ene ontmoetingswinkel in Maastricht gebleven. ,,Samen met een officier van het Leger heb ik nog vier locaties opgezet in Heerlen, Roermond, Kerkrade en Geleen. En samen met de PKN en de Internationale ZendingsBond een tweede in Maastricht. Dit werk is een heel groot cadeau, ik vind het heerlijk! Eigenlijk baal ik ervan dat ik nooit zoiets heb opgezet in de gemeenten waar ik dominee was… Want ik ben er diep van overtuigd dat dit dé manier is om als kerk uit te reiken naar je omgeving.
Zo’n inloopwinkel is volgens mij dé manier om als kerk uit te reiken naar je omgeving
Ik wil dit dan ook als uitdaging bij de kerken neerleggen, want het concept is oersimpel. Je huurt een leegstand winkelpandje, je hangt er wat tweedehands kleding in – die komt met bakken binnen zodra mensen ervan weten – je zorgt voor wat grote tafels, gratis koffie en thee en vrijwilligers. Die laatsten melden zichzelf aan, we hebben wachtlijsten! Onze vrijwilligers zijn vaak mensen die zelf eenzaam en werkloos zijn en iets willen doen. De eerste die bij ons binnenstapte was Ruud. Hij had 25 jaar een kroeg gehad, was afgekeurd en wilde graag helpen. Het mooie was: hij kent iedereen, dus binnen de kortste keren zat het vol.”
Kleding als lokkertje
De kleding in de inloopcentra is een lokkertje, maar niet alleen dat. ,,Alles kost één, twee euro, toch zetten we zo’n zevenhonderd euro per maand om en dat is de helft van de huur. Het Leger verwacht ook dat we iets bijdragen. Maar mensen die het niet kunnen betalen, krijgen gratis kleding mee. Zo komt hier een zwakbegaafde moeder met zes kinderen. Als ze langskomt, maken de vrijwilligers meteen een pakketje kleren voor haar.”
Een geloofsgemeenschap waarbinnen mensen elkaar helpen
Een vrijwilligster loopt het kantoortje binnen. ,,Mag ik even een kaart pakken? Wies is bijna jarig.” Naderhand vertelt Ron dat Wieske een stamgast is die hem altijd zo hartelijk knuffelt, dat hij vooraf zijn bril moet afzetten, ,,anders ligt-ie van m’n hoofd”. Wies is momenteel ziek. ,,Er was weinig thuiszorg beschikbaar, daarom vroeg ik of een paar vrijwilligsters bij haar langs wilden gaan. Die boden toen meteen aan om haar ook te wassen. Dat had ik nooit van ze durven vragen, ze doen het uit zichzelf! Wies was er blij mee. Dat illustreert hoeveel vertrouwen er onderling is gegroeid. Dat is ook de bedoeling van het Leger des Heils, dat er een soort geloofsgemeenschap ontstaat waarbinnen mensen elkaar helpen. Belonging, believing, behaving.”
Drempel naar de reguliere kerk
,,Denk nooit als je deze mensen ziet ‘Ik heb het toch een stuk beter gedaan in het leven’”, zegt Ron. ,,Nee: je bent rijker gezegend, je hebt meer ontvangen! Alles waar de politiek over roept is voor sterke, zelfstandige mensen, maar ongeveer twintig procent van onze samenleving is niet zelfredzaam, sociaal, mentaal en intellectueel niet.”
Merkt hij dat mensen de boodschap van het evangelie oppakken? ,,Ja, dat zijn degenen die bijvoorbeeld na de kerstviering met je komen praten en zeggen ‘Ik heb gevraagd of Hij mij ook wil redden.’ Het is niet zo dat je direct hun hele leven ziet veranderen. Het zijn langzame processen. Ze komen bijvoorbeeld met vragen over een bijbeltekst die ze ooit hebben gehoord. Of ze komen eens naar het bijbeluurtje op donderdagmiddag.
Sommigen komen met vragen over een bijbeltekst die ze ooit hebben gehoord
Bovendien zijn er nu drie mensen uit deze wijk die af en toe bij me in de Zuiderkruiskerk in Maastricht-Centrum komen, waar ik interimvoorganger ben. Ik had dat niet durven dromen, want ze ervaren een enorme drempel naar de reguliere kerk. Zeker als ze tientallen jaren ‘niks met God en geloof hebben gedaan’. Ze denken dat ze daarom geen recht hebben om in de kerk te komen, terwijl de boodschap van de Bijbel natuurlijk heel anders is”
,,Afgelopen zomer liep er onverwacht iemand uit deze wijk binnen tijdens de dienst op zondagochtend. Dan verander ik onmiddellijk mijn taalgebruik, vanwege dat ene schaapje.” Lachend: ,,De kerk zat vol diepgereformeerde toeristen, voor hen was het ongetwijfeld de eenvoudigste preek die ze ooit hadden gehoord.”
Bloei waar je wordt geplant
Op de vraag hoe hij zelf afgestemd blijft op God, vertelt hij: ,, Ik wandel minstens twee keer per week ‘s ochtends vroeg zo’n anderhalf uur door de heuvels met onze lieve Heer. Dan deel ik al die dingen met Hem. Elke keer hoor ik: ‘Het is Mijn koninkrijk en jij mag meedoen, maak je geen zorgen.’ Het is Gods verantwoordelijkheid, Hij weet wie Hij erbij wil hebben. Het enige wat ik moet doen, is de taken die Hij me geeft goed uitvoeren. Maar het is niet mijn verantwoordelijkheid. Dus ik zeg heel vaak: ‘Heer, het is Uw koninkrijk.’”
God geeft openingen en ik moet geduld hebben, maar wél klaarstaan
,,Ik wil best hard werken, maar het moet wel iets zijn waar God me naartoe stuurt. Ik heb niet zelf de intentie om Limburg eens even op de geestelijke kaart te zetten. Dat soort ideeën had ik eerder in mijn leven wel, maar ik heb ze afgeleerd. God geeft openingen en ik moet geduld hebben, maar wél klaar staan. Ik ben gekomen om God te dienen en de mensen hier – en ik zie wel hoe God het regelt. Bloei waar je wordt geplant, dat is volgens mij Gods werkwijze.”
Met Jezus’ ogen kijken
Hij is even stil en zegt dan: ,,Je houdt dit werk alleen vol als je echt van deze mensen houdt. Als God je die liefde in je hart geeft. Want het zijn vaak aparte figuren, die je niet snel zelf zou uitkiezen. Maar op het moment dat je met Jezus’ ogen naar ze kijkt, ga je echt van ze houden. Bij elk kopje koffie dat we hier schenken, elke keer dat iemand een luisterend oor biedt, zie ik God aan het werk. Ik kan niet alles voor onze bezoekers oplossen, ik kan ze geen huis geven, geen hogere uitkering, geen betere relatie met hun familie. Maar ik kan er wel voor hen zijn. Liefde en aandacht geven in Jezus’ naam. Meer vraagt God niet”
Ik kan ze geen huis geven, maar ik kan er wel voor hen zijn
,,Wij zorgen dat ze een leven dat soms ondraaglijk zwaar is kunnen volhouden, doordat ze hun zorgen mogen delen. Dat vraagt geen spectaculaire dingen of grootse acties. Gewoon van mens tot mens, van hart tot hart er voor ze zijn, van ze houden, dat proeven ze, voelen ze, hebben ze nodig: ‘Wij zijn er voor jou, wat je ook hebt uitgevreten, en we nemen je bloedjeserieus. Dat is niet leuk voor erbij, dat is cruciaal. Net als bidden: mensen zeggen weleens ‘Je kunt altijd nog bidden’ – nee: bidden is de kern. Luisteren is de kern.”
Dat had nog nooit iemand tegen haar gezegd
,,Iedereen heeft iets moois in zich, maar je moet soms heel goed kijken en luisteren om dat te zien”, vervolgt Ron. ,,Het gebeurt regelmatig dat ik na verloop van tijd tegen iemand zeg: ‘wat ben je toch eigenlijk een mooi mens’. Pas nog begon iemand daarop te huilen: dat had nog nooit iemand tegen haar gezegd, zelfs haar ouders niet. Ik zeg zoiets niet elke dag trouwens, alleen als ik het op dat moment echt voel. Deze mensen zijn úiterst gevoelig voor echtheid. Ze voelen feilloos aan of je toneelspeelt.”
Verbeterlanders
Je hoort vaak dat het moeilijk is om er in Limburg sociaal gezien tussen te komen. Heeft Ron dat ook zo ervaren? ,,Dat hoorden wij vooraf ook, maar het hangt echt van jezelf af. Als je hier komt met een zwaaiend vingertje en alles beter weet, maak je je niet populair. Westerlingen als wij staan hier bekend als ‘verbeterlanders’. Terwijl je als ‘Hollander’ om te beginnen al tien-nul achter staat, want in de tijd dat de mijnen nog open waren, waren westerlingen de directeuren en leidinggevenden die de boel eronder hielden en rijk werden, terwijl de Limburgers het eigenlijke mijnwerk deden onder slechte omstandigheden en tegen lage lonen”
,,Er een aangeboren wantrouwen naar de Randstad, Den Haag. Maar als je je aanpast, meedoet en écht geïnteresseerd bent, krijg je prachtige gesprekken en mooie contacten. Annette en ik wonen in een dorpje aan de rand van Maastricht, Berg en Terblijt, waar we binnen drie jaar al meer contacten in de buurt hadden dan in twaalf jaar Amersfoort. En het komt uit de mensen zelf.”
Binnen drie jaar hadden we al meer contacten in de buurt dan in twaalf jaar Amersfoort
,,Het grote geheim van de Limburgers is, dat contacten hier niet functioneel zijn, maar relationeel. Iets ‘effe snel’ regelen lukt hier niet. Als ik de sleutels wegbreng voor de vakantie, ben ik zo anderhalf uur verder. Hetzelfde geldt voor het sproeien van de voortuin, want iedereen die langskomt maakt een praatje. Ik vind dit een hele rijke cultuur. In het westen hollen we elkaar voorbij. Als je hier meebeweegt en goed luistert, komen de verhalen, gesprekken en vragen vanzelf. Het is zelfs zo dat sommige bezoekers van de ontmoetingswinkel zich zo vertrouwd voelen, dat ze regelmatig tegen mij in het Maastrichts beginnen, terwijl ik dat nog niet goed versta. En ja, dat ervaar ik als een groot compliment.”
Ds. Ron van der Spoel is naast zijn werk voor het Leger des Heils, Open Doors en de Zuiderkruis-gemeente één dag per week actief voor zijn eigen stichting Jethro. Deze traint wereldwijd pastors via het principe ‘train de trainer’. Met name in landen waar pastors door armoede geen opleiding kunnen volgen en in landen met geloofsvervolging. www.jethrofoundation.com/
Tekst: Petra Butler
Beeld: Niek Stam
In Elisabeth magazine lees je hoe Ron in Maastricht terechtkwam en hoe hij Kerst viert met zijn schapen: ,,Ik ben anders gaan aankijken tegen de gelijkenis van het weggelopen schaap. Ik preekte altijd over de eigenwijsheid van dat schaap. Maar een schaap is een kuddedier, natúúrlijk wil het met de groep mee! Ik heb nu zelf wat schapen en de schapenboer zei: ‘Bel me als één schaap zich afzondert, vooral ’s nachts, want dan is het ziek of gewond.’ Sindsdien preek ik heel anders. De mensen hier zijn gewonde schapen, die een herder nodig hebben en een kudde.”
Ook de Elisabeth lezen? Doe jezelf of een ander een abonnement cadeau.