fbpx
Home Interview Is boosheid zonde?

Is boosheid zonde?

Bert Nanninga: 'De sleutel ligt bij erkenning'

door Danielle Feddes
boosheid

Hoe zit dat met boosheid? Is boosheid zonde? Mag je boos zijn als christen? En hoe uit je boosheid op een goede manier? We vroegen het aan transcultureel psychiater Bert Nanninga uit Ede.

Boosheid is een boeiende emotie, vindt Bert. Hij ziet in zijn praktijk dat veel mensen slecht omgaan met boosheid. ,,Ze zijn bang om hun boosheid te uiten. We hebben iets in ons gestel dat zegt dat boosheid niet goed is. Omdat er zo’n negatieve lading op ligt, ontkennen sommigen dat ze boos zijn. ‘Ik ben niet boos, maar verdrietig’, is het dan, terwijl aan hun hele lichaamshouding te zien is dat ze wel boos zijn. Dat klopt niet. Dat is geen passende emotie.

Het onderdrukken van boosheid kan leiden tot depressies

Als je al heel jong leert dat boos zijn niet goed is, dan onderdruk je het. En dat is een recept voor veel problemen, tot depressies aan toe. Boosheid moet er dus zeker zijn af en toe, maar niemand mag zich door boosheid laten leiden. Waar het om gaat is: hoe ga je ermee om? In de Bijbel staat: ‘Word boos, maar zondig niet’. Dus het grenst wel aan zonde, maar dat is wanneer je er verkeerd mee omgaat.’’

Boosheid uiten

We gaan er in onze maatschappij vaak slecht mee om als we zien dat iemand boos is, meent Bert. ,,Het is goed dat die ander zijn of haar boosheid uit en het wil delen. Je hebt ook mensen die passief agressief zijn. Die zetten de hakken in het zand en blijven verongelijkt. Daar valt geen land mee te bezeilen. Ze zijn verbeten, zitten vastgeklonken aan die emotie.

Boos zijn is niet verkeerd, je erdoor laten leiden wel

In die negativiteit, in die passiviteit, maken ze iedereen heel erg boos, juist door er niet over te praten. Boos zijn is niet verkeerd, je erdoor laten leiden wel. Je moet er niet in blijven hangen. Als je woede en boosheid laat overheersen, dan kom je niet meer tot elkaar. Door een emotie te delen, komt het vaak tot rust.’’

Antenne

Emoties zijn volgens Bert een ‘geweldige gave’ uit de schepping. ,,Ze zijn een belangrijke antenne voor als dingen goed gaan. Maar emoties moeten gedeeld worden. Dat geeft verbinding. De sleutel ligt bij de erkenning van de emotie, niet bij vechten of gelijk krijgen. Als iemand boos is en je zegt: ‘Ik zie dat u echt kwaad wordt’, dan geef je erkenning aan die emotie. Dat heet markeren. Emoties zijn voor de persoon die ze uit namelijk altijd echt. Ga er maar vanuit dat het klare taal is. Heb daar oprecht oor voor. Emoties zijn een Godsgeschenk. Erken ze dan ook. Zeg iets als: ‘Ik proef irritatie. Wat zit daarachter?’ Je moet de aandacht voelen. We zijn geen robots met elkaar. Mensen voelen zich pas gehoord, als hun emoties worden erkend.’’

Emoties moeten gedeeld worden, dat geeft verbinding

Hij noemt een voorbeeld: ,,Stel je komt op het gemeentehuis met een formulier, waarop één dingetje ontbreekt. Een goede reactie van de ambtenaar zou zijn: ‘Laten we even kijken wat er aan de hand is’. Maar als de ambtenaar je vervolgens niet wil helpen, kun je heel gefrustreerd raken. Je voelt je machteloos en denkt: Het is een kleinigheidje, waarom helpt hij mij niet? Vervolgens reageer je boos: ‘Wat is dit nou toch?’ Als de beambte dan helemaal gefixeerd is op die emotie van jou en zegt: ‘U moet zich wel netjes gedragen’, dan slaat hij de plank totaal mis en jij wordt alleen maar kwader omdat je weet: dit klopt niet, dit is niet zoals de wet bedoeld is. Die emotie komt dan niet tot rust. Erkenning geven aan de emotie is dus heel belangrijk.’’

Polarisatie

Wat vindt hij van de toenemende agressie en polarisatie in onze maatschappij? Bert: ,,Wij hebben bijna 20 jaar in Afrika gewoond. Toen we terugkeerden waren wijzelf veranderd, maar Nederland ook. Afrika was een andere cultuur voor ons, maar ons land intussen ook. In de cultuur die je kent is alles voorspelbaar. Je weet: als ik dit doe, dan gebeurt er dat. Je zegt iemand gedag en de ander groet je terug. Dat vinden wij normaal.

Als het anders gaat dan je gewend bent, geeft dat angst die zich uit in boosheid

Of stel je hebt een afspraak om 9 uur. En je bent een uur later. In Nederland vinden we dat niet kunnen, maar in Afrika zouden ze dan zeggen: we hadden die afspraak toch in de ochtend? En de ochtend duurt tot 12 uur, dus dat is daar geen probleem. In Nederland kunnen we minder relativeren. Hier is alles heel goed geregeld, alles is voorspelbaar. Dat is uitermate prettig, maar niet altijd relaxed. Als je erg controlebehoeftig bent en het gaat niet volgens de regels, geeft dat angst, die zich uit in boosheid.’’

Snel veranderende maatschappij

Bert werkt veel met mensen met een migratieachtergrond. ,,Zij moeten vanuit een andere cultuur wennen in Nederland. Ze verliezen het mooie uit hun eigen cultuur en adopteren iets nieuws. Soms vraag ik me af of we als Nederlanders ook niet aan het migreren zijn naar een andere maatschappij. De dingen zijn niet meer zo voorspelbaar. We zitten in een snel veranderende maatschappij met veel onzekerheid. Dat geeft spanning en frustratie en dus irritatie. Als de reactie van de ander niet meer voorspelbaar is, dan voel je je niet meer veilig bij elkaar. Net of je in een andere cultuur zit.”

We denken te weten wat die ander bedoelt, zonder dat te controleren

Mensen kunnen tegenwoordig slecht luisteren en trekken snel een conclusie,  herkent hij dat? ,,Ja, we vullen in voor elkaar en denken het al voor die ander te weten. We denken te weten wat die ander bedoelt, zonder dat te controleren. We leven in een tijd waar we slecht naar elkaar luisteren. Daar krijg je stress van. Dat irriteert. Beter is het de stelregel ‘Niet Invullen Voor Een Ander’ (NIVEA) te hanteren. Stel eerst een vraag: ‘Is dit wat je bedoelde?’

Blijf bij jezelf

Hoe pak je het aan als iemand je irriteert? Bert: ,,Dan moet je teruggaan naar de ik-boodschap. Je zegt bijvoorbeeld: ‘Ik vind dit niet plezierig op die manier’. Zeg niet: ‘Jij dit, of jij dat’, dat komt niet goed over.’’ Maar wat als de ander boos weg stampt en niet naar je wil luisteren?

Wat als de ander niet wil luisteren?

Bert: ,,Als je in de ik-boodschap blijft spreken, moet die ander er iets mee. Blijf bij jezelf. Zeg: ‘Dit is wat het met mij doet. Ik voel me hier niet prettig bij’.’’ En als die ander zegt: ‘Dan ga je maar weg!’, dan zeg je: ‘Ik geef alleen maar wat aan. Dan accepteer je mij dus niet’.’’ Als een ander zich boven jou probeert te stellen, dan kun je zeggen: ‘Wie heeft jou mijn baas gemaakt?’ Dan moet je je grenzen aangeven. Manipulatieve mensen gaan vaak over je grenzen heen.‘’

Grenzen aan boosheid

Grenzen geven afstand, maar boosheid geeft verbinding. Hoe zit dat? Bert: ,,Als je niet goed je grenzen aangeeft en de ander gaat over je grenzen heen, dan word je overspoeld en om de lieve vrede doe je toch maar wat de ander wil. Achteraf word je verdrietig om wat je is aangedaan. Je hebt dan erkenning nodig. Maar ook dat je je afvraagt hoe het zover is gekomen. Dan is het goed en gezond om eindelijk eens goed boos te worden. Geef duidelijk aan: ‘Ho! Dit is de grens’. Die grens mag er zijn. De Heer gaat ook de tempel in als die vol met handelaars zit. Hij gaat met een zweep te keer, gooit tafels omver. Dat is nogal wat. En als christenen zeggen we dan: ‘Je mag niet boos worden’. Maar als je leest hoe boos God was, bijvoorbeeld in de tijd van Noach. Dat was niet een beetje zielig van: wat jammer nou. Nee, Hij was echt boos! Hij zei: ‘Dit heb Ik niet gewild. Dit tolereer Ik niet. Ik ga opnieuw beginnen.’’’

Neem niet het heft in eigen handen, maar laat het aan God over

Zit er ook een grens aan boosheid? Bert: ,,De bijbel zegt: ‘Aan Mij (God) komt de wraak toe’. Als je echt boos wordt en je wilt wraak nemen, neem dan niet het heft in eigen handen, maar laat het aan God over. Als je boos wordt door onmacht en frustratie en je hebt een fout gemaakt dan kun je vergeving vragen. Boos zijn mag, moet zelfs, maar hoe je ermee omgaat, is een onderwerp apart. Dat moet je op een goede manier leren.’’

Tekst: Daniëlle Feddes

Beeld: Pavel Danilyuk, pexels

Lees ook: Schuld erkennen werkt helend

Wil je meer boeiende interviews over interessante onderwerpen lezen? In Elisabeth Magazine vind je mooie geloofsverhalen van mensen van vandaag, ontroerende gedichten, opbouwende Bijbelstudies, interessante achtergrondartikelen, pittige columns, prachtige natuurfoto’s en nog veel meer. Neem nu een abonnement en mis geen nummer meer! Of download eerst een gratis inkijkexemplaar. Volg je ons al op Facebook?

Copyright © Royal Jongbloed All Rights Reserved