fbpx
Home Thema'sBemoediging Hoe help je iemand in rouw?

Hoe help je iemand in rouw?

door skempenaar
Hoe help je iemand in rouw?

Als het gaat om verlies zijn we allemaal ervaringsdeskundig. Geen mens ontkomt in het leven immers aan het lijden van verliezen. En op elk verlies volgt een rouwproces. Maar hoe help je nu iemand die een verlies moet verwerken? Wanneer we iemand verliezen die veel voor ons betekende, of iets wat erg zinvol in ons leven was, dan gaat er als het ware een deel van onszelf verloren. Ingrijpende verliezen raken ons in onze identiteit. Of zoals Jorge Luis Borges het verwoordt in een gedicht: ‘Je bent ook wat je hebt verloren.’

Vele vormen van verlies

Bij verlies denken we vaak aan verdriet om een geliefde. Maar er zijn veel verschillende vormen van verlies en rouw. Ook het verlies van je relatie, werk, gezondheid, status of geld heeft rouw tot gevolg. Naast zichtbare verliezen zijn er ook onzichtbare verliezen, zoals het verlies van vertrouwen in andere mensen, het verlies van een toekomstdroom, je jeugd, je geloof, je geheugen of je onafhankelijkheid. En verborgen verlies is er ook, zoals ongewenst kinderloos-zijn. De verschillende verliezen in ons leven raken elkaar en daardoor kan het ene verlies soms leiden tot het andere. Je verliest bijvoorbeeld je gezondheid, en na een tijdje kun je daardoor ook niet meer werken. En als we ouder worden verliezen we allemaal een stukje vitaliteit en functionaliteit. Al deze verliezen, leiden tot rouw.

Rouw vergelijken

Rouwen doen we allemaal op onze eigen manier! En in ons eigen tempo! Het lijden van verlies is universeel, rouw als reactie op het verlies is uniek. Dat maakt het soms moeilijk om op een goede manier om te gaan met iemand die kampt met een verlies, want voor de unieke mens heeft elk verlies een eigen betekenis en waarde. We zijn snel geneigd om het verlies van de ander te vergelijken met hoe we onze eigen verliezen ervaren. Maar daar heeft iemand die rouwt meestal niet veel aan.

Lees ook: Help een ander na verlies: 10 inspirerende adviezen.

Uniek verdriet

Rouw is de persoonlijke reactie van een uniek, gezond en veerkrachtig mens op een ingrijpende verandering in het leven. Uniek betekent dat we allemaal ons eigen antwoord vinden op ons eigen verlies. Rouwen is op zich een gezond proces, het zou raar zijn als we na een ingrijpend verlies geen emoties zouden hebben. Veerkracht is het vermogen om je aan te kunnen passen als je te maken krijgt met tegenslagen of traumatische gebeurtenissen. Het betekent afscheid kunnen nemen van het ‘oude’ en op zoek durven gaan naar het ‘nieuwe’ leven, waarin het verlorene is opgenomen in het levensverhaal.

Geen concurrentie

Twee belangrijke omgangsregels om te onthouden bij het omgaan met mensen die rouwen zijn: er is geen verliesconcurrentie en er is geen rouwconcurrentie. Wat voor de ene mens niet zo’n belangrijk verlies is, bijvoorbeeld werk of een huisdier, kan voor een ander wel heel ingrijpend zijn. Dat bepaalt mede de mate van rouw. Hoe heftig een rouwproces verloopt, hangt af van de betekenis van het verlies, maar ook van hoe iemand zelf heeft leren omgaan met verlies.

Wat is hel(p)end?

  • Luisteren helpt! Maar dan wel luisteren naar het unieke verhaal van de ander, zonder je eigen ervaringen te benoemen, zonder te oordelen of advies te geven. Het is goed om vragen te stellen die de ander helpen om woorden te vinden voor het verdriet, de boosheid of de angst. Houd het open en geef de ander de ruimte; stel vragen als: Wat is er gebeurd? Hoe is het gegaan? Wat betekent het voor jou?
  • Gedetailleerde vragen om je eigen nieuwsgierigheid te bevredigen voegen niets toe. Dring niet aan als de ander aangeeft niet te willen praten. Ook dat is een manier om te rouwen. Wees niet bang voor stiltes… de kracht van een goed gesprek zit ’m niet altijd in woorden. Je nabijheid, het feit dat je er bent, zegt genoeg. Door onze aanwezigheid geven we medeleven en erkenning aan het verdriet van de ander.
  • Begrijpelijk? Wees voorzichtig met zeggen dat je begrijpt wat de ander doormaakt. Vaak kunnen en hoeven we het ook niet te begrijpen, het is immers het unieke verlies van de ander. Dan helpt het meer om gewoon te zeggen: ‘Ik kan me niet voorstellen hoe het moet zijn om dit mee te maken, maar ik vind het vreselijk voor je.’ Soms moet je vertrouwen op je eigen vermogen om het verdriet van de ander te kunnen verdragen. Is dat lastig? Jazeker, want we willen niets liever dan iets doen, we willen dat de ander zich beter gaat voelen, dat het overgaat.
  • Alleen de rouwende kan aangeven hoe lang het verdriet duurt. Rouw mag een leven lang meegaan, voor sommige mensen gaat het nooit over, maar iemand mag op een bepaald moment ook ‘vrij’ zijn van rouw.

Hoe je niet helpt…

Het is zo verweven in ons troostgedrag: het aandragen van glaasjes water en papieren zakdoekjes. Maar impliciet geef je hiermee het signaal dat je wilt dat de ander stopt met huilen. Dit heeft alles te maken met je eigen behoefte om het verdriet van de ander een halt toe te roepen. Je wilt de persoon terug die hij of zij was vóór het verlies.

Omdat we vaak niet goed weten wat we moeten zeggen, vervallen we gemakkelijk in clichés, die elk hun eigen oordeel in zich hebben. We lopen het gevaar dat we het verlies normaliseren: ‘Ach, er zijn zoveel mensen die een scheiding doormaken.’ Soms bagatelliseren we het verlies: ‘Het is toch maar een dier…’ We wuiven het weg: ‘Kop op, het komt goed, het had veel erger kunnen zijn…’ Of we proberen onze eigen rouwstrategie te adviseren aan de ander: ‘Weet je wat bij mij goed geholpen heeft?’ Of: ‘Weet je wat jij zou moeten doen…?’

Lees ook: 8 manieren om de ander te bemoedigen.

Niet vragen, maar opdagen

De bekendste uitspraak die voor de meeste teleurstellingen zorgt is misschien wel: ‘Als ik iets voor je kan doen, laat je het wel weten, hè?’ Een rouwende zal niet zo snel vragen of je iets komt doen. Dus als je iets wilt doen, doe het dan gewoon! Breng die pan soep, koop kaartjes voor dat concert of stuur die Whats-app.

Annette Gerritsen is psycholoog en heeft zich gespecialiseerd in onder andere rouw en verlies. Dit artikel is eerder gepubliceerd in Elisabeth Magazine (2020, editie 19). Ook de Elisabeth ontvangen? Neem een abonnement.

Tekst: © Elisabeth (Annette Gerritsen)
Beeld: Pavel Danilyuk via Pexels

Bronnen:
– Het DNA van rouw: eigentijdse handleiding voor het omgaan met rouw en rouwenden, Gerke Verthriest & Johan Maes, 2017
– Handboek rouw, rouwbegeleiding, rouwtherapie, Johan Maes & Harriëtte Modderman (red.), 2017
Witsand Uitgevers Bvba

Elisabeth is een magazine dat ingaat op actuele geloofs- en levensvragen van mensen van vandaag. Het biedt op persoonlijke manier bemoediging en steun vanuit het christelijk geloof. Dat gebeurt in een gevarieerde mix met verhalen van mensen over hoe zij het geloof vertalen naar hun dagelijks leven, met informatieve achtergrondartikelen en reportages over relevante thema’s, een pastorale vragenrubriek, herkenbare columns en gedichten. Er is ook volop plaats voor schitterende natuurfotografie, kunst, humor, psychologie en duurzaam leven. Het magazine richt zich op iedereen vanaf 50 jaar. Bent u nog geen abonnee? Bekijk dan onze abonnementen en word lid!

Copyright © Royal Jongbloed All Rights Reserved